Uyku Bozuklukları

Uyku bozukluğu diğer hastalıkların bir belirtisi olabileceği gibi, tek başına uyku bozuklukları olarak değerlendirilen hastalıklar da vardır. Uyku sorunları kişide ciddi verim düşüklüğü, insanlar arası ilişki sorunları ve kazalara sebep olabilir. Uyku tamamen pasif bir eylem değil, karmaşık düzenekler içeren bir süreçtir. Uykunun, uyanıkken öğrenilenlerin ayıklanması ve depolanması, onarım faaliyetleri, uyanıklık için hazırlanma, enerji sağlama gibi işlevleri vardır.

Kişi için normal uyku süresi kendisini iyi ve zinde hissederek uyandığı süredir. Uyku süresi kişinin yaşına ve yaşamını etkileyen diğer değişkenlere göre farklılık gösterir.  Dolayısı ile uyku süresi kişiden kişiye değişmekle birlikte ortalama 7-8 saattir.

Çeşitli uyku bozukluklarını ve belirtilerini ayrı ayrı inceleyecek olursak:

Uykusuzluk Bozukluğu

Uyumak için çevresel koşulların uygun olmasına rağmen uykuya dalamama, uykuyu sürdürememe ve uykuda bölünmeler ile karakterize bir durumdur. Gün içinde verimin düşmesine sebep olur. En sık karşılaşılan uyku bozukluğudur.

Aşırı Uyku Bozukluğu

Geceleri normal süre uyunduğu halde, gündüzleri aşırı uykulu olma; ani uyandırılmalarda tam uyanmanın sağlanamamasına aşırı uyku denir. Bu kişiler uykudan sonra uykuyu bir türlü bırakamaz. Uyanabilmesi için çok zaman gerekir. Gündüzleri uykululuk, her yerde uykuya dalma ve uyku isteği olabilir.

Uyku Apnesi

Uykuda solunumun tekrarlayan bir şekilde kısa süreli durmasıdır. Uykuda solunumun 10 saniyeden uzun süre durmasına apne adı verilir. Bu kişilerde gündüz uykululuk ve uyku esnasında yüksek sesli horlama görülür. Tedavisinde ilk aşamada solunum yolunun tıkanmasını önleyecek basınçlı aygıtlar uygulanır ve hastaya kilo vermesi önerilir.

Narkolepsi

Gündüzleri aşırı uyuklama, uyku nöbetleri, katapleksi adı verilen ani düşme nöbetleri, uyku felci, uykuya dalarken ya da uykudan uyanırken halisünasyonlar görme ile karakterize bir hastalıktır. Tedavisinde modafinil ve venlafaksin kullanılabilir.

Bunlar dışında uyku sırasında olan, parasomni adı verilen bazı bozukluklar vardır. Bunlara da kâbuslar, uykuda korku nöbeti, uyurgezerlik, uykuyla bağlantılı hareket bozuklukları örnek olarak verilebilir.

Huzursuz Bacak Sendromu

Huzursuz Bacak Sendromu istirahatteyken ortaya çıkan ve hareket etmekle rahatlayan; ekstremitelerde huzursuzluk ve tatsız duyumlara sebep olan, sık karşılaşılan nörolojik bir hastalıktır.

Otururken ya da yatarken, uyku veya istirahat esnasında bacaklarda rahatsızlık hissi, huzursuzluk ve hareket ettirme ihtiyacı olarak tanımlanmaktadır. Bazen tanımlanası zor olan, uyuşma veya karıncalanma benzeri bir his oluşur. Hareketsizken ortaya çıkan bu durum yürüyüş veya germe egzersizleri ile kısmen hafifletilebilir veya tam rahatlama sağlanabilir.

Tedavisinde öncelikle uyumadan önce sıcak banyo, gevşeme/rahatlama egzersizleri, kafein içeren gıdaların kısıtlanması gibi önerilerde bulunulur.

Huzursuz Bacak Sendromu semptomları sebebiyle kişide uyku bozukluğu yaşanıyor veya kişinin günlük yaşamı önemli derecede etkileniyorsa ilaçla tedavi edilmelidir.

Stres, kötü yaşam olayları, depresyon gibi ruhsal hastalıklar, ağrı ve bedensel hastalıklar, sigara, alkol, kahve gibi uyku kalitesini bozan maddeler kullanma, vardiyalı/düzensiz çalışma saatleri, uygunsuz uyku ortamı, gibi sebepler uyku bozukluklarına yol açabilir.

Öncelikle, uyku sorununa yol açan bir bedensel ya da ruhsal hastalık varsa, onun tedavisine yönelik girişimler yapılmalıdır. Uyku bozukluğuna sebep olan başka bir hastalık yoksa, uyku getirmek ve sürdürmek amacıyla antihistaminik grubu ilaçlar, benzodiazepinler ya da trazodon, mirtazapin gibi diğer uyku getirici ilaçlar kullanılabilir.